Challenging The Misguided Proposal To “Legitimize” The Hereditary Appointment Of Hun Manet As His Father’s Successor As Prime Minister

ACTION REQUIRED: Write a letter to the United Nations Human Rights Council protesting the “legitimization” idea. Model letter of concern attached with UN email address included.

Unaccountably ignoring the long history of Hun Sen’s abject rejection of efforts by the CNRP Party, and its leaders, Sam Rainsy and Kem Sokha, to establish some sort of status and recognition for the political opposition in Cambodia, including his declaring the political opposition “illegal” for the 2023 national elections, Mu Sochua, along with some members of the CNRP and working under the banner of The Khmer Movement For Democracy (KMD), has proposed a new version of appeasement and conciliation with the Hun Sen/Hun Manet government by suggesting “legitimization” and recognition of Hun Manet’s “hereditary appointment” as Prime Minister. It is urgent that the Khmer community speak out against this proposal and make clear that it does not represent the Khmer people’s view. A model letter of protest is enclosed with this Urgent Action Alert for you to register your opposition to this misguided proposal and to explain clearly why it represents a failed and dangerous approach to dealing with the Hun Sen/Hun Manet regime.

Specifically, there are four reasons why the “legitimization” strategy is a false hope that cannot achieve progress and effective change for Cambodia’s political situation.

1. This type of “appeasement” approach never worked under the Hun Sen regime, although it was tried many times in the context of several contested elections. Hun Sen simply ignored the election results that were favorable to the opposition or, as was the case for the 2023 national elections, simply made it impossible as a practical matter for the political opposition to function or to provide a viable alternative to Hun Sen’s long-term rule. This rejection of meaningful opposition alternatives was epitomized in the run-up to the 2023 elections, when Hun Sen eliminated all of the viable opposition parties, and instituted “Mass Criminal Trials” against opposition leaders, declaring their actions to constitute “treason against the state” and placing them in jail for six to eight years.

2. Hun Sen’s actions were so over the top that even the United Nations spoke out forcefully against them, finding that “free, fair and legitimate elections” were impossible given the long-standing human rights and democracy abuses, including making all meaningful opposition political parties illegal. The UN issued a detailed “Action Plan” of reform measures that had to be implemented for reasonable elections to take place, but Hun Sen refused to implement any of the required reforms. How can a proposal to “legitimize” Hun Manet have any hope of success when these more substantial proposals for reform backed by the force of the international community were outright ignored?

3. “Legitimizing” Hun Manet does nothing to improve the situation or to produce meaningful and effective change for Cambodia. Instead, it does the opposite. It undercuts and distracts from the real issue of concern to the Khmer people that needs to be kept front and center. That is the extensive and long-lasting pattern and practice of the Hun Sen/Hun Manet regime to carry out a systematic effort to stifle human rights and democracy so as to allow the Hun Sen family to remain in power on an indefinite basis by making effective opposition impossible. That is what needs to remain the main focus of attention for the Khmer people and for the international community, not the “legitimization” of what the United Nations termed the questionable “hereditary appointment” as Prime Minister by his father, Hun Sen. It is a great mistake to “legitimize” and accept the validity of the new Hun Manet government when he represents a continuation of the long-standing major human rights and democracy abuses that his father perpetrated over so many years.

4. Despite claims being made by the proponents of “legitimizing” Hun Manet, the vast majority of the Khmer people do not accept “accommodation” with the Hun Sen/Hun Manet regime as a viable and effective strategy. They understand that this approach was tried many times in the past, and was an abject failure, as the rigged election of 2023 and the accompanying policy of eliminating the political opposition amply demonstrates. Major and long-standing abuses cannot be redressed by “sleeping with an enemy” who has demonstrated a total disregard of the rights of those seeking to establish a meaningful opposition to those in power. Giving the abusers and oppressors “legitimacy” only confirms and encourages their willingness to eliminate potential critics so as to remain in autocratic control.

CONCLUSION: Instead of “legitimizing” and recognizing the oppressors, let’s get back to the all-important task of challenging the long-standing pattern and practice of major human rights and democracy abuses that the Hun Sen/Hun Manet regime has been imposing on the Khmer people for such a long period of time. As a first step, use the attached “Model Letter” to make clear that you do not support the “legitimization” approach but want the attention of the Khmer people and the international community to remain steadfastly focused on eliminating the abuses and achieving meaningful and effective change for Cambodia!

ជំទាស់នឹងសំណើខុសឆ្គងដែលធ្វើឲ្យការតែងតាំងតពូជស្នងតំណែងពីឪពុកទៅកូនគឺ

សកម្មភាពចាំបាច់៖ សរសេរលិខិតតវ៉ាទៅក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ប្រឆាំងនឹងគំនិតដែលចង់ធ្វើឲ្យរបបនេះ “ក្លាយជាស្របច្បាប់”។

ដោយមិនទទួលខុសត្រូវចំពោះប្រវត្តិដ៏យូរលង់នៃការបដិសេធរបស់លោក ហ៊ុន សែន ចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ និងថ្នាក់ដឹកនាំ គឺលោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ក្នុងការចរចារសម្របសម្រួល ដើម្បីឲ្យលោក ហ៊ុនសែន ទទួលស្គាល់គណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជាថាស្របច្បាប់ រហូតដល់លោក ហ៊ុនសែន ចោទគណបក្សប្រឆាំងថា “ខុសច្បាប់” ក្នុងពេលបោះឆ្នោត ២០២៣ នោះមក លោកស្រី មូរ សុខហួរ រួមជាមួយនឹងសមាជិកមួយចំនួននៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក្រោមឆ័ត្ររបស់ “ចលនាខ្មែរដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ” បានធ្វើសំណើថ្មី១ដើម្បីសម្របសម្រួលជាមួយរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុនសែន/ហ៊ុនម៉ាណែត។ សំណើនោះគឺសុខចិត្តទទួលស្គាល់ការ​តែងតាំងតពូជ ​លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជា​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ត្រឹមត្រូវស្របច្បាប់។ ​សហគមន៍​ខ្មែរកំពុងបញ្ចេញទស្សនៈ​ប្រឆាំង​នឹង​សំណើ​នេះជាបន្ទាន់ ដោយបញ្ជាក់​យ៉ាងច្បាស់​ថា មិនមែនជាសំណើ​តំណាង​ឲ្យ​ទស្សនៈរបស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ឡើយ។ យើងបានភ្ជាប់ជាមួយនឹងសេចក្តីប្រកាសសកម្មភាពបន្ទាន់នេះ នូវលិខិតគំរូនៃការតវ៉ាមិនយល់ស្របដើម្បីជូនបងប្អូនចុះឈ្មោះចូលរួមក្នុងការប្រឆាំងនឹងសំណើមិនត្រឹមត្រូវនេះ ដើម្បីពន្យល់ឲ្យច្បាស់ពីមូលហេតុនៃយុទ្ធសាស្ត្របរាជ័យ និងគ្រោះថ្នាក់ជាទីបំផុតក្នុងដំណោះស្រាយជាមួយរបប ហ៊ុន សែន/ហ៊ុន ម៉ាណែត។

មានហេតុផលជាក់ស្តែងបួនយ៉ាងដែលយុទ្ធសាស្ត្រ “ធ្វើឲ្យមានភាពស្របច្បាប់” មិនមែនជាក្តីសង្ឃឹម មិនអាចសម្រេចបាននូវវឌ្ឍនភាព និងមិនអាចផ្លាស់ប្តូរដោយប្រសិទ្ធភាពក្នុងស្ថានការណ៍នយោបាយបច្ចុប្បន្នរបស់កម្ពុជា បាននោះទេ។

១- វិធីសាស្រ្ត “បន្ទន់ឥរិយាបទ” នេះមិនដែលទទួលបានជោគជ័យក្រោមរបប ហ៊ុន សែន ទេ ទោះបីជាខំសាកល្បងជាច្រើនដងក្នុងបរិបទនៃការបោះឆ្នោតប្រកួតប្រជែងក៏ដោយ។ លោក ហ៊ុន សែន គ្រាន់តែបោះចោលលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតណាដែលបក្សប្រឆាំងមានសម្លេងច្រើនជាការស្រេច។ ឬ បើបោះចោលលទ្ធផលមិនគ្រប់គ្រាន់ទេនោះ ដូចជាការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ ២០២៣ ជាដើម លោក ហ៊ុនសែន ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យបក្សប្រឆាំងទាល់ច្រកដំណើរការមិនកើត។ បក្សប្រឆាំងអាចដំណើរការបានលុះត្រាតែសុខចិត្តយកជម្រើសសមស្របមួយសម្រាប់គ្រួសារលោក ហ៊ុន សែន បន្តអំណាចច្រើនអាណត្តិយូរអង្វែងតទៅទៀត។ លោក ហ៊ុនសែន ច្រានចោលជម្រើសឲ្យមានបក្សប្រឆាំងក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០២៣ គឺលុបបំបាត់គណបក្សប្រឆាំងទាំងឡាយណាដែលមានលទ្ធភាពអាចធ្វើឲ្យគាត់ខ្សោយ ដោយបង្កើត “ការកាត់ទោសឧក្រិដ្ឋកម្មទ្រង់ទ្រាយធំ” ប្រកាសសកម្មភាពរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងថាជា “អំពើក្បត់ជាតិ”។ បន្តាប់មកកាត់ទោស​ដាក់​ពួកគាត់ដាក់​ពន្ធនាគារ​ពី ៦ ទៅ ៨ ឆ្នាំ​។

២- សកម្មភាពរបស់លោក ហ៊ុន សែន ខ្លាំងហួសហេតុពេក សូម្បីតែអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏បានថ្លែងការណ៏ជំទាស់នឹងសកម្មភាពទាំងនោះដែរ ដោយយល់ឃើញថា ការបោះឆ្នោត សេរី យុត្តិធម៌ និងស្របច្បាប់នៅកម្ពុជា មិនអាចប្រព្រឹត្តទៅរួចទេ ដោយសារការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងមិនគោរពលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ រួមទាំងការធ្វើឲ្យបក្សនយោបាយប្រឆាំងដែលមានលទ្ធភាពអាចឈ្នះដោយស្របច្បាប់ ទៅជាខុសច្បាប់ទៅវិញ។ អង្គការសហប្រជាជាតិបានចេញ “ផែនការសកម្មភាព” លំអិតនៃវិធានការកំណែទម្រង់ដែលត្រូវតែអនុវត្តសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឲ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែត្រូវលោក ហ៊ុន សែន បដិសេធមិនអនុវត្តកំណែទម្រង់ណាមួយនោះឡើយ។ តើ​សំណើ  “ធ្វើ​ឲ្យលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ​ស្រប​ច្បាប់​” អាច​មាន​សង្ឃឹម​ទទួល​បាន​ជោគជ័យ​ដោយ​របៀប​ណា​នៅ​ពេល​ដែល​សំណើ​សំខាន់ៗ​សម្រាប់​កំណែទម្រង់នៅកម្ពុជា ​ដែល​គាំទ្រ​ដោយ​កម្លាំង​សហគមន៍​អន្តរជាតិនោះ​ត្រូវ​បាន​លោក ហ៊ុនម៉ាណែត មិន​អើពើ ?

៣- ការធ្វើឲ្យលោកហ៊ុន ម៉ាណែត “មានភាពស្របច្បាប់” មិនបានធ្វើឲ្យស្ថានការណ៍ប្រសើរឡើង ឬបង្កើតឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមានប្រកបដោយអត្ថន័យល្អ និងប្រសិទ្ធភាពសម្រាប់កម្ពុជាទេ។ លទ្ធផលគឺផ្ទុយស្រឡះពីនេះទៅវិញ។ ភាពធ្វើឲ្យស្របច្បាប់នេះជាការ​កាត់​បន្ថយ​និង​បំបែរ​អារម្មណ៍​ពី​បញ្ហា​ពិត​គឺការ​ព្រួយ​បារម្ភ​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ដែល​ត្រូវ​រក្សាផ្លូវ​កណ្តាលនិងយកបញ្ហាពិតដាក់ខាងមុខ។ នោះគឺជាគំរូ និងការអនុវត្តដ៏ទូលំទូលាយ និងយូរអង្វែងនៃរបប ហ៊ុន សែន/ហ៊ុន ម៉ាណែត ក្នុងការកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងជាប្រព័ន្ធដើម្បីរារាំងសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ក្នុងបំណងអនុញ្ញាតឱ្យគ្រួសារ ហ៊ុន សែន មានប្រសិទ្ធភាពបន្តកាន់អំណាចគ្មានទីបញ្ចប់ ដោយខ្ទប់សម្លេងប្រឆាំងមិនឲ្យងើបរួច។ ទាំងអស់នោះហើយដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ និងសហគមន៍អន្តរជាតិ ត្រូវផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ជាចម្បង មិនមែន “ការធ្វើឱ្យលោក ហ៊ុនម៉ាណែត ស្របច្បាប់” ដែលអង្គការសហប្រជាជាតិអាចចោទជាសំណួរថា “ការតែងតាំងជានាយករដ្ឋមន្រ្ដីបន្តពូជ” ដោយលោក ហ៊ុន សែន ជាឪពុកនោះទេ។ វាជាកំហុសដ៏ធំមួយក្នុងការ “ធ្វើឱ្យលោក ហ៊ុនម៉ាណែត ស្របច្បាប់” និងទទួលយកសុពលភាពនៃរដ្ឋាភិបាលថ្មីនៅពេលដែលលោក ហ៊ុនម៉ាណែត ជាអ្នកតំណាងឱ្យការបន្តរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដ៏យូរអង្វែងដែលឪពុករបស់គាត់ធ្លាប់បានប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមកនេះ។

៤- ទោះបីជាអ្នកគាំទ្រលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត អះអាងថាការតែងតាំងនេះធ្វើឡើងដោយស្របច្បាប់យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរភាគច្រើនមិនទទួលយក “ជម្រក” ជាមួយរបប ហ៊ុន សែន/ហ៊ុន ម៉ាណែត បែបនេះជាយុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់ការតស៊ូដែលអាចសម្រេចបានប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនោះទេ។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយល់ថា វិធីសាស្រ្តនេះត្រូវបានសាកល្បងជាច្រើនដងកាលពីអតីតកាល ហើយគឺជាការបរាជ័យដ៏អស្ចារ្យមួយ ក្នុងការបោះឆ្នោតដ៏ចម្រូងចម្រាសនៅឆ្នាំ ២០២៣ បង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ពីគោលនយោបាយនៃការលុបបំបាត់គណបក្សប្រឆាំងពីបញ្ជីបោះឆ្នោត។ ការរំលោភបំពានដ៏ធំ និងយូរអង្វែងនេះមិនអាចដោះស្រាយបានដោយប្រើយុទ្ធសាស្ត្រ "សង្ងំជាមួយសត្រូវ" ដែលសត្រូវបង្ហាញពីការមិនយកចិត្តទុកដាក់ទាំងស្រុងចំពោះសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋដែលចង់ក្រោកឡើងទាមទារឲ្យមានសម្លេងប្រឆាំងដ៏មានន័យពិត ប្រឈមនឹងអ្នកកាន់អំណាចនោះទេ។ ប្រគល់ “ភាពស្របច្បាប់” ឱ្យអ្នករំលោភបំពាន និងអ្នកគៀបសង្កត់ បានត្រឹមតែជាការបញ្ជាក់ និងលើកទឹកចិត្តឲ្យជនផ្តាច់ការបន្តឆន្ទៈក្នុងការលុបបំបាត់អ្នករិះគន់ដែលមានសក្តានុពល ក្នុងគោលបំណងរក្សាការគ្រប់គ្រងបែបផ្តាច់ការដោយស្វ័យភាព។

សេចក្តីសន្និដ្ឋាន៖ ផ្ទុយពី “ការធ្វើឱ្យស្របច្បាប់” និងទទួលស្គាល់អ្នកជិះជាន់រំលោភបំពាន យើងគួរត្រឡប់ទៅរកគ្រប់កិច្ចការសំខាន់ទាំងអស់ ក្នុងការប្រឈមនឹងលំនាំ និងការអនុវត្តដ៏យូរលង់នៃការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលរបប ហ៊ុន សែន/ហ៊ុន ម៉ាណែត បន្តដាក់គំនាបលើពលរដ្ឋខ្មែរដ៏​យូរ​អង្វែង​បែប​នេះ។ ជាជំហានដំបូង សូមប្រើ “លិខិតគំរូ” ដែលភ្ជាប់មកជាមួយនេះ ដើម្បីបញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់ថា បងប្អូនមិនគាំទ្រវិធីសាស្រ្ត “ធ្វើឲ្យមានភាពស្របច្បាប់” ប៉ុន្តែបងប្អូនចង់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ និងសហគមន៍អន្តរជាតិ យកចិត្តទុកដាក់ បន្តផ្តោតយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួនលើការលុបបំបាត់ការរំលោភបំពាន ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពពិត ទទួលការសម្រេចជាវិជ្ជមាននិងអត្ថន័យល្អ ក្នុងការផ្លាស់ប្តូរដើម្បីកម្ពុជា!